Het spotlight effect. Wat is dat en hoe kan het jou helpen bij observatie?
Weet je nog dat je voor je tentamen wiskunde een spiekbriefje maakte?
En hoe je verstijfde toen de surveillant opeens achter je stond en kuchte? Gevaar, zelfs als het slechts ingebeeld is, maakt mensen waakzaam. Hoe slechter je intentie, hoe waakzamer je bent.
Als je denkt betrapt te worden, ontstaat altijd één van de volgende drie reacties: vechten, vluchten of bevriezen. Dit fenomeen wordt ook wel het spotlighteffect genoemd.
Hoe zit dat?
Als er gevaar dreigt, maken je hersenen direct stresshormonen aan. Je hoort, ruikt en ziet intenser. Kucht de leraar? Hij heeft vast je spiekbriefje gezien. Staat daar een douaneambtenaar? Die weet vast dat ik een nep-Lacoste polo in mijn koffer heb.
Maar mensen die niets te verbergen hebben kunnen toch ook schrikken?
Ja, dat kan. Voor je het weet trek je de verkeerde conclusies uit het gedrag van mensen. Het spotlight effect is niets meer dan een signaal dat er iets aan de hand zou kunnen zijn. Om meer zekerheid te krijgen maakt een profiler gebruik van security questioning.
Wat gebeurt er nu precies?
Mensen met een slechte intentie staan onder druk. Op het moment dat ze een onverwachte prikkel krijgen ontstaan er extreme reacties. Mensen twijfelen dan tussen vechten of vluchten. Ze kiezen voor iets wat totaal niet past bij de situatie. Een voorbeeld: een winkeldief laat zijn volle boodschappentas staan bij de zelfscan als het systeem een ‘wacht op controle melding’ geeft.
Wat kan ik doen om te oefenen?
Je kan als een amateur antropoloog naar je eigen omgeving gaan kijken. Iedereen in je omgeving heeft een doel. Probeer te bedenken wat dat is. Kun je zien hoe ze zich voelen? Wat hebben ze bij zich? Volgen ze een gangbare looproute? Welke vragen stellen ze aan jou?
En dan?
Dan ontwikkel je vanzelf een norm voor de omgeving waar je werkt. Het contrast tussen de norm en de afwijking van de norm is je baseline. Deze baseline is letterlijk de lijn tussen de norm en afwijking van de norm binnen jouw omgeving of gedrag van mensen.
In het gratis E-book 5 verdachte indicatoren ontdek je hoe het spotlighteffect 2 agenten op het spoor zette van Jawed S. De terrorist die in de zomer van 2018 op Amsterdam Centraal een aanslag pleegde met een mes.
Conclusie:
Iedereen met een slechte intentie ervaart het spotlighteffect en betrekt automatisch omgevingsprikkels op zichzelf.
Groet,
Bert van Pel
Wil je jezelf specialiseren?
Profiling Basics. Een profiling cursus op hoofdlijnen. Niet te duur wel heel erg goed.
Operational Security Profiler (OSP) Maatgevend in het vakgebied.
Studieboek proactief beveiligen op basis van predictive profiling Volgens SVPB en OSP-norm
Gratis e-book 5 verdachte indicatoren. zie wat anderen over het hoofd zien.
